Najważniejsza jest szybka reakcja, gdy zauważysz niepokojące sygnały wynikające z problemów wychowawczych u swojego dziecka. Kluczowym jest rozwiązanie zaistniałych trudności, by nie pozwolić na ich pogłębianie się i nawarstwianie problemów, które dziecko doświadcza. Spotkanie z psychologiem pomoże w zidentyfikowaniu źródła problemów i ulepszyć dotychczasowe metody wychowawcze. Pamiętaj, że skorzystanie ze wsparcia specjalisty nie świadczy o rodzicielskiej porażce, a świadczy o postawie troskliwości i odpowiedzialności za twoją pociechę.

Dlaczego pojawiają się problemy wychowawcze?

Pierwszy etap życia nie jest dla młodej osoby łatwy. Dziecko podlega intensywnemu rozwojowi psychicznemu i fizycznemu, musi się dostosować do obowiązujących norm i nieustannych zmian. Wystawione jest na wiele nowych doznań, przebywa z rówieśnikami o bardzo różnym stylu bycia, czerpie od nich słownictwo i zachowania, które wydają mu się atrakcyjne. Okres nastoletniości jest jeszcze trudniejszy, wiąże się z przeżywaniem czasu buntu, poszukiwaniem własnej autonomii i tożsamości, nierzadko wyborem błędnych dróg oraz odrzucaniem autorytetu rodziców czy nauczycieli, co utrudnia proces wychowawczy. Choć są to zjawiska naturalne, niektóre dzieci nie radzą sobie ze stresem lub dostosowywaniem się do zmian, potrzebują pokierowania poprzez opiekę psychologiczną.

Nie ma uniwersalnej instrukcji wychowywania, a każdemu z nas rodziców zdarzają się błędy wychowawcze, pomimo jak najlepszego interesu i skupianiu uwagi na dziecku (np. nadopiekuńczość).

Jedną z przyczyn problemów wychowawczych może być przyjmowanie pewnych modeli wychowania. Dotyczy to chociażby tzw. "zimnego chowu", stosowania autorytarnych zasad, ograniczonej uwagi dla dziecka, co miałoby rozwinąć jego "silną" osobowość. Przeciwną metodą jest model liberalny, który zakłada brak wyraźnych granic i nadmierną swobodę woli dziecka.

Częstym błędem jest przyjmowanie przez rodziców różnych (skrajnych) postaw – rodzica surowego i pobłażliwego. W ten sposób dziecko będąc za złe zachowanie raz karanym, a innym razem potraktowanym ulgowo, otrzymuje sprzeczne sygnały i może wykorzystywać tę sytuację do manipulacji i testowania granic. Dla prawidłowego rozwoju dziecka potrzebna jest konsekwencja w wychowaniu.

Istotną kwestią w procesie wychowania jest stosowanie sprawiedliwego systemu kar i nagród, co pomaga w wytyczaniu granic norm zachowania. Kary dla dziecka muszą być dostosowane do jego wieku i rodzaju przewinienia, przede wszystkim powinny mieć funkcję wychowawczą, a nie być upokarzające, podważające godność dziecka, czy sprawiające, że żyje ono w ciągłym stresie i strachu.

Coraz częstszym problemem jest brak kontroli nad korzystaniem przez dziecko z internetu czy programów telewizyjnych. Niektórzy rodzice nie są świadomi szkodliwych, a nawet demoralizujących treści, pod których oddziaływaniem może być ich pociecha. Do tego dochodzi zbyt długi czas korzystania z telefonu lub komputera, co przekłada się na izolowanie dziecka od rzeczywistości, a ostatecznie może przerodzić się w uzależnienie.

Szczególnie negatywny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka i powstanie poważnych problemów wychowawczych ma funkcjonowanie w niestabilnej, dysfunkcyjnej rodzinie. Oczywistymi czynnikami występującymi w rodzinie, a szkodzącymi psychice dziecka jest przemoc i uzależnienie. Równie stresujące dla młodego człowieka są nieustanne konflikty między rodzicami, fizyczne lub emocjonalne opuszczenie dziecka, a także wszelkie zachowania rodziców, które obniżają jego morale.

Warto pamiętać, że zdarza się, iż to nie zewnętrzne otoczenie jest powodem problemów wychowawczych, a występowanie różnych zaburzeń u dziecka. W przypadku takiego podejrzenia warto wybrać się do specjalisty, aby potwierdził lub wykluczył takie zaburzenia, jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zespół deficytu uwagi, zespół Aspergera, czy depresję.